Учора пілі гарбату пад абажурам,
скрыпень сабраны на Яна, то-бок у ліпні.
Ўчора стаяў быў жнівень, утульны месяц.
Юная ноч, калі настолькі пяшчотна,
што з верагоднасьцю мусі вайна пачацца.
Ціша й скрыпы, й гарбата, і пеньне лямпы.
Толькі што ня хапала сподачка з мёдам
ды кружалкі з Чаконай ці з Альбенізай,
каб выбухнула бойня ды катастрофа.
Але вайна ўжо шла, — дак няма што страціць,
плюс адносна далёка, то-бок былі мы
двойчы ў бязпецы: і ад таго, што ёсьць,
і ад таго што раптам можа адбыцца.
Ў гэта імгненьне скрыпнулі дошкі вяранды
пад вагою цела, што набліжалась
дзе мы сядзелі ўдвох пад абажурам,
з нашай гарбатай ды зьзяньнем лыжачак ў цемры.
Мы пачулі дыханьне й пахі поўсьці:
рыпаючы капцюрамі па ссохлай падлозе,
у кола сьвятла зьявіўся -- на анжабману --
нашы сабака. Скажам, эрдэль тэр'ер, бо
у'явіць тэр'ера прасьцей за ўсё.
Прытуліў галаву да каленяў, а я папесьціў.
Носам тыкнуўся ў голую ногу пад юпкай.
Прывітаў нас як сапраўдны сабака,
але потым дадаў чалавечай: Labas
vakaras. Ведаеш як нікто
(думаў я, каб запоўніць паўзу цішы),
як я люблю выдумляць з рэчамі размовы:
дыскутаваць з рабінай, з вакном ці гайкай,
мовіць да мурашоў, ліхтароў ці котак,
але ж я ведаю як то імагінарна,
так я ведаў, што тутай была інакш.
Думкі былі перабіты працягам мовы:
Reikia truput pakalbėt, jei turit laiko.
Man gera su jumis, bet jaučiu, dabar
turiu pradėt gyventi savo gyvenimą.
Atskirai. Tikiuosi, liksim draugais.
Нашы сабака казаў, што ад нас сыходзе.
Нібы дзіця, якое зрабілася ўзрослым.
Але сабачы шлях наадваротны!
Ад бяздомнага стану да спадароў.
С кожнай хвілінай кабы расла адданасьць.
Гэтак мы думалі часам як ён сыходзіў
па прыступках зь вяранды кабы назаўжды
зьнікнуць у цемры ад маяго "palauk".
Мы ня бачылісь больш, але засталіся сябрамі.
скрыпень сабраны на Яна, то-бок у ліпні.
Ўчора стаяў быў жнівень, утульны месяц.
Юная ноч, калі настолькі пяшчотна,
што з верагоднасьцю мусі вайна пачацца.
Ціша й скрыпы, й гарбата, і пеньне лямпы.
Толькі што ня хапала сподачка з мёдам
ды кружалкі з Чаконай ці з Альбенізай,
каб выбухнула бойня ды катастрофа.
Але вайна ўжо шла, — дак няма што страціць,
плюс адносна далёка, то-бок былі мы
двойчы ў бязпецы: і ад таго, што ёсьць,
і ад таго што раптам можа адбыцца.
Ў гэта імгненьне скрыпнулі дошкі вяранды
пад вагою цела, што набліжалась
дзе мы сядзелі ўдвох пад абажурам,
з нашай гарбатай ды зьзяньнем лыжачак ў цемры.
Мы пачулі дыханьне й пахі поўсьці:
рыпаючы капцюрамі па ссохлай падлозе,
у кола сьвятла зьявіўся -- на анжабману --
нашы сабака. Скажам, эрдэль тэр'ер, бо
у'явіць тэр'ера прасьцей за ўсё.
Прытуліў галаву да каленяў, а я папесьціў.
Носам тыкнуўся ў голую ногу пад юпкай.
Прывітаў нас як сапраўдны сабака,
але потым дадаў чалавечай: Labas
vakaras. Ведаеш як нікто
(думаў я, каб запоўніць паўзу цішы),
як я люблю выдумляць з рэчамі размовы:
дыскутаваць з рабінай, з вакном ці гайкай,
мовіць да мурашоў, ліхтароў ці котак,
але ж я ведаю як то імагінарна,
так я ведаў, што тутай была інакш.
Думкі былі перабіты працягам мовы:
Reikia truput pakalbėt, jei turit laiko.
Man gera su jumis, bet jaučiu, dabar
turiu pradėt gyventi savo gyvenimą.
Atskirai. Tikiuosi, liksim draugais.
Нашы сабака казаў, што ад нас сыходзе.
Нібы дзіця, якое зрабілася ўзрослым.
Але сабачы шлях наадваротны!
Ад бяздомнага стану да спадароў.
С кожнай хвілінай кабы расла адданасьць.
Гэтак мы думалі часам як ён сыходзіў
па прыступках зь вяранды кабы назаўжды
зьнікнуць у цемры ад маяго "palauk".
Мы ня бачылісь больш, але засталіся сябрамі.
Вершнік
Хто гэта скачыць на цёмнай лашадцы,
зь сінею шаблею, ў канфедэратцы?
Ці ўсё зь ім у парадку?
Што ён трымае там неадпусна?
Тыча трубою да вуха ці вусна?
Хто там за ім назадку?
Усё зь ім у парадку, ўсё ў парадку.
Бачыў ты вершніка ды лашадку,
конніка на кані.
Гэта памылка, памылка зроку,
што даравальна любаму воку,
якое ўбачыць мяне.
Я есьмь памежны центаўрус нежны,
ня так наяўны, як непазьбежны,
сын краявідуў тых.
Доня ланшаўтаў, айцец хмызьніны,
клёнаў, ядлоўца, дубоў, асіны
выкладчык альбо вых-
авацель.
зь сінею шаблею, ў канфедэратцы?
Ці ўсё зь ім у парадку?
Што ён трымае там неадпусна?
Тыча трубою да вуха ці вусна?
Хто там за ім назадку?
Усё зь ім у парадку, ўсё ў парадку.
Бачыў ты вершніка ды лашадку,
конніка на кані.
Гэта памылка, памылка зроку,
што даравальна любаму воку,
якое ўбачыць мяне.
Я есьмь памежны центаўрус нежны,
ня так наяўны, як непазьбежны,
сын краявідуў тых.
Доня ланшаўтаў, айцец хмызьніны,
клёнаў, ядлоўца, дубоў, асіны
выкладчык альбо вых-
авацель.
Аб Старых Сумах
Хочыце ведаць, як у Старых Сумах сьвяткуюць сьвяты?
А хаця не, лепш распавем, як адтуль вандраваць цягніком.
Трэба расьсесца па местах магчыма зграбна
і пачаці вязаць быццам даўно ўжо вяжаш,
або чытаць, але кабы кожны свае
(і ня ў голас). Карысна зерыць на шыбы,
робячы выгляд узнясеньня ад краявіда.
Гэта выбавіць кандуктара, вось ён цокае
на металёвых пасагах ды абвяшчае:
"Шаноўныя пасажыры, займайце крэслы,
рушыма са Старых Сумаў да Новых Пяшчотаў".
Тутака трэба адразу абодзьве далоні
мігам падпхнуць пад дупу й паджаўшы губы
рушыць да Новых Пяшчотаў ад Старых Сумаў.
А хаця не, лепш распавем, як адтуль вандраваць цягніком.
Трэба расьсесца па местах магчыма зграбна
і пачаці вязаць быццам даўно ўжо вяжаш,
або чытаць, але кабы кожны свае
(і ня ў голас). Карысна зерыць на шыбы,
робячы выгляд узнясеньня ад краявіда.
Гэта выбавіць кандуктара, вось ён цокае
на металёвых пасагах ды абвяшчае:
"Шаноўныя пасажыры, займайце крэслы,
рушыма са Старых Сумаў да Новых Пяшчотаў".
Тутака трэба адразу абодзьве далоні
мігам падпхнуць пад дупу й паджаўшы губы
рушыць да Новых Пяшчотаў ад Старых Сумаў.
З паўночы на поўдзень
Ад буйнай шэрасьці калюмнаў
на поўдзень, за барокай сна
туды, куды, дзе йдзе вясна,
маючы твар быццам і сумны,
але ж прыагаліўшы грудзі
ды робячы блісканьне ног,
у руцэ нясучы вянок,
а ў іншай пляшку, як у людзі,
— ляціць душа,
між тым як цела,
амаль зьмяшаўшыся сь зімой,
ўжо частка глеі, жужаль, гной,
ёй назірае ўслед нясьмела.
Яно даўно ўжо ўся патлела.
Скажы цяпер, дзе мы с табой?
на поўдзень, за барокай сна
туды, куды, дзе йдзе вясна,
маючы твар быццам і сумны,
але ж прыагаліўшы грудзі
ды робячы блісканьне ног,
у руцэ нясучы вянок,
а ў іншай пляшку, як у людзі,
— ляціць душа,
між тым як цела,
амаль зьмяшаўшыся сь зімой,
ўжо частка глеі, жужаль, гной,
ёй назірае ўслед нясьмела.
Яно даўно ўжо ўся патлела.
Скажы цяпер, дзе мы с табой?
Ідылія
Як жа мяне стамілі | мілітарныя маршы,
Барабанныя дробы, | трубы, нячулыя свінгу,
Сядай, Марыся, бліжэе, | сыграй пастаральнае нешта
На флейтачцы спрацаванай | з косткі акупанта.
Барабанныя дробы, | трубы, нячулыя свінгу,
Сядай, Марыся, бліжэе, | сыграй пастаральнае нешта
На флейтачцы спрацаванай | з косткі акупанта.
Падвячорак
А ёсьць яшчэ такі выпадак,
калі сабака пье віно
і кажа: гэты непарадак
набрыд мяне ўжо задаўно.
Паветра выдае вільготы,
садзіцца сонейка за плоты.
Я насабачылася, кажыць,
мне ўсё да рэчы абыяка,
хоць д'ябел на пательні смажыць,
на то я, маўляў, і сабака.
А ёсьць яшчэ такі выпадак,
калі із некалькіх шуфлядак,
нясучы паніку ды жах,
выпорхвае неколькі птах,
і кожная ў дзюбе слоік
нясе, й у кожнам малы слонік
грунтуецца аб чэрэпах,
у хобат трубіць урачыста,
і будзіць рэха ў чэрапах
запозненага трубачыста>
і ўсіх ня спячых па начах.
калі сабака пье віно
і кажа: гэты непарадак
набрыд мяне ўжо задаўно.
Паветра выдае вільготы,
садзіцца сонейка за плоты.
Я насабачылася, кажыць,
мне ўсё да рэчы абыяка,
хоць д'ябел на пательні смажыць,
на то я, маўляў, і сабака.
А ёсьць яшчэ такі выпадак,
калі із некалькіх шуфлядак,
нясучы паніку ды жах,
выпорхвае неколькі птах,
і кожная ў дзюбе слоік
нясе, й у кожнам малы слонік
грунтуецца аб чэрэпах,
у хобат трубіць урачыста,
і будзіць рэха ў чэрапах
запозненага трубачыста>
і ўсіх ня спячых па начах.
Аб назвах месяцаў у мовах васходна-палночнай Эўропы
З форткі ў балтыцкі Сьвет дзьмуе адразу трызнай.
Нібы калісьці быў меў каляндар вялізны.
Разжаніўшысь ву шчэнт, сшодшы на перапалкі,
усё перападзялілі, струшчылі — на кавалкі:
у тых застался бярозавы, ў гэных схавалі дубовы,
а напрыклад кляновы знікл ні бы безьслядова.
Куды са каляндару бяжалі мае дрэсьвіны?
глог, ядловец, вяз, граб, таполя, асіна?
Скажаш, мо бітва дрэваў? мо як у Тальесіна?
Нібы доўжылісь леты былі даўжэя году,
больш ня доўжацца бо з вольхай страчэна згода.
Тый памыляцецца хто дрэва прамовы малюе.
Дрэвы бо ёсьць у лесе, які мысьліўца палюе.
Літары зь лістаў дзьмуханца мору патрапіць сьцерці.
Хмары жлукчэ над Балтыкай ні бы лістоту па сьмерці,
адлюстроўваючы ў бітым люстэрцы.
Адзнака любай айчызны --- нулёвая велічыня.
Сымбаль кожнай мінуласьці, разам й будучыні
гэта растоўчэны сподак.
Нібы калісьці быў меў каляндар вялізны.
Разжаніўшысь ву шчэнт, сшодшы на перапалкі,
усё перападзялілі, струшчылі — на кавалкі:
у тых застался бярозавы, ў гэных схавалі дубовы,
а напрыклад кляновы знікл ні бы безьслядова.
Куды са каляндару бяжалі мае дрэсьвіны?
глог, ядловец, вяз, граб, таполя, асіна?
Скажаш, мо бітва дрэваў? мо як у Тальесіна?
Нібы доўжылісь леты былі даўжэя году,
больш ня доўжацца бо з вольхай страчэна згода.
Тый памыляцецца хто дрэва прамовы малюе.
Дрэвы бо ёсьць у лесе, які мысьліўца палюе.
Літары зь лістаў дзьмуханца мору патрапіць сьцерці.
Хмары жлукчэ над Балтыкай ні бы лістоту па сьмерці,
адлюстроўваючы ў бітым люстэрцы.
Адзнака любай айчызны --- нулёвая велічыня.
Сымбаль кожнай мінуласьці, разам й будучыні
гэта растоўчэны сподак.
Бел. фальклор
Каракатыца Катарына
на дрэве сядзіць
чакае пакуль Скарына
пад ёй прайдзіць.
Тада яна скокнець з галіны
проста на галаву
Франтышку пану Скарыну,
а з галавы ў траву.
Бо гэтак ёй завысока,
а праз галаву — як раз,
а праз галаву у самы раз,
толькі ён ня йдзе, підарас.
на дрэве сядзіць
чакае пакуль Скарына
пад ёй прайдзіць.
Тада яна скокнець з галіны
проста на галаву
Франтышку пану Скарыну,
а з галавы ў траву.
Бо гэтак ёй завысока,
а праз галаву — як раз,
а праз галаву у самы раз,
толькі ён ня йдзе, підарас.
Паўстаньне 2020
Ці не таму мяжа йдзе палуколам,
што мажэц найдлужэйшы месяц года
і жанчыны з вянкамі із мышэй
стаяць, упхнуўшысь зрокам да сузор'яў?
Ці выйдзеш на гаўбец ты палуголым,
ці на прашпект, пад лёзунгам "свабода",
ці паднясеш навушнік да вушэй,
ці паднясеш запалак да цыгаркі, —
Ці вышлеш поштай паштоўку з анёлам,
ці ў табакерце не набудеш лёдаў,
твой кожны рух і самы час худчэй
падзеньне тыраніі набліжае.
што мажэц найдлужэйшы месяц года
і жанчыны з вянкамі із мышэй
стаяць, упхнуўшысь зрокам да сузор'яў?
Ці выйдзеш на гаўбец ты палуголым,
ці на прашпект, пад лёзунгам "свабода",
ці паднясеш навушнік да вушэй,
ці паднясеш запалак да цыгаркі, —
Ці вышлеш поштай паштоўку з анёлам,
ці ў табакерце не набудеш лёдаў,
твой кожны рух і самы час худчэй
падзеньне тыраніі набліжае.
Атэізм
Чым мне зіма падабаецца -- гэта сьвядзеньнем контаў.
Кажа натура: хай паглядзім на людцкія дасягі
за вылікам кантэкста, ў якім нібы што прыгожае.
Хоп, і зьнікае кантэкст -- гмахі, будынкі, будкі,
чыгуначныя вузлы, бятонныя ўзбярэжныя,
помнікі й брукаванкі, кіёскі, масты й касьцёлы --
знайходзяць сябе ў паражне, як нібы пакуль прыяцелі
рабілі груповы здымак -- тло нечакана знікла.
Разам з фатографам, птушкай, майстарней ды Літэрацкім
правулкам. У гэтым сэнсе пан, што адправіў машыну
у космас, меў дастаткова яйкаў зірнуць цьвяроза --
чаго яна вартая без: прыгажунь с пасьмешкай
і горсам, бяз закадровага барытона й музыкі.
Але й прадбачлівасьць меў -- глядзець на гэта здалёку.
Бо цалкам прадбачальна, што ўсё настолькі жахліва,
пачварна, выродліва зроблена, што зроблена чалавекам,
што йрвецца мімаволі : сапраўды, лепшы бы ня бачыць.
І пачынаецца сьнег, які літасьціва хавае
ад зроку цьвінтары, брамы, студні, а ў першаю чэгру
дахі, бо зьверху глядзець асабліва балюча,
напрыклад з тое машыны, што адпраўленае ў паражню.
Кажа натура: хай паглядзім на людцкія дасягі
за вылікам кантэкста, ў якім нібы што прыгожае.
Хоп, і зьнікае кантэкст -- гмахі, будынкі, будкі,
чыгуначныя вузлы, бятонныя ўзбярэжныя,
помнікі й брукаванкі, кіёскі, масты й касьцёлы --
знайходзяць сябе ў паражне, як нібы пакуль прыяцелі
рабілі груповы здымак -- тло нечакана знікла.
Разам з фатографам, птушкай, майстарней ды Літэрацкім
правулкам. У гэтым сэнсе пан, што адправіў машыну
у космас, меў дастаткова яйкаў зірнуць цьвяроза --
чаго яна вартая без: прыгажунь с пасьмешкай
і горсам, бяз закадровага барытона й музыкі.
Але й прадбачлівасьць меў -- глядзець на гэта здалёку.
Бо цалкам прадбачальна, што ўсё настолькі жахліва,
пачварна, выродліва зроблена, што зроблена чалавекам,
што йрвецца мімаволі : сапраўды, лепшы бы ня бачыць.
І пачынаецца сьнег, які літасьціва хавае
ад зроку цьвінтары, брамы, студні, а ў першаю чэгру
дахі, бо зьверху глядзець асабліва балюча,
напрыклад з тое машыны, што адпраўленае ў паражню.
Pro domo mea
,מײַנע דירה האָט דרײַ פֿענצטער
:האָט דרײַ פֿענצטער מײַנע דירה
,אין דער ערשטער שווימט לבנה
.שלאָפֿן קראָעס אויף די דעכער
Mano butai tris langeliai,
Tris langeliai mano bute,
Antram auga gebenėlė,
už lijančią uždangalą.
У маёй хатцы тры вакенца,
тры вакенца ў маёй хатцы,
у трэцем увасходзе сонца,
паштальон сканчае працу.
Mam trzy okna ja w mieszkaniu,
ja w mieszkaniu mam trzy okna,
zamiast czwartego mam ścianu,
ściana stara i podmokła.
:האָט דרײַ פֿענצטער מײַנע דירה
,אין דער ערשטער שווימט לבנה
.שלאָפֿן קראָעס אויף די דעכער
Mano butai tris langeliai,
Tris langeliai mano bute,
Antram auga gebenėlė,
už lijančią uždangalą.
У маёй хатцы тры вакенца,
тры вакенца ў маёй хатцы,
у трэцем увасходзе сонца,
паштальон сканчае працу.
Mam trzy okna ja w mieszkaniu,
ja w mieszkaniu mam trzy okna,
zamiast czwartego mam ścianu,
ściana stara i podmokła.
